Farmaceutische voorschriften
Korte samenvatting
– Vanaf 11 december 2023 kunnen artsen elektronische farmaceutische voorschriften opgemaakt door andere voorschrijvers (artsen, tandartsen, verloskundigen) consulteren.
– Het consulteren van niet-eigen farmaceutische voorschriften is nodig om de zorg af te stemmen op de zorg die door andere zorgverleners werd voorzien, en kan nuttig zijn om de therapietrouw van de patiënt na te gaan/ te bespreken.
– Met behulp van een nieuw type VISI-vlag ‘voorschrijver’ kunnen patiënten de zichtbaarheid van elektronische voorschriften aanpassen voor voorschrijvers via de webapp. Ook de artsen kunnen die VISI-vlag zetten voor de eigen voorschriften, op vraag van de patiënt.
– Om als arts niet-eigen voorschriften te kunnen consulteren moeten patiënten een geïnformeerde toestemming tot gegevensdeling hebben gegeven én moet er een centraal geregistreerde therapeutische relatie zijn met de patiënt. Dit laatste kan via het inlezen van de eID.
– In een eerste fase wordt de consultatiefunctie uitgerold voor artsen, in een latere fase voor de andere voorschrijvers[1].
– De nieuwe functie werkt voor alle voorschriften opgemaakt vanaf 11 december 2023 en die de status ‘niet afgeleverd’ (‘not delivered’) of ‘in verwerking’ (‘in process’) hebben. Het valt dus te verwachten dat er pas na enkele maanden een completer beeld is van de lijst van voorschriften.
Situatie voor 11 december 2023
Voor 11 december 2023 was het mogelijk dat:
- Voorschrijvers een elektronisch farmaceutisch voorschrift creëren voor een eigen patiënt, zonder dat er een centraal geregistreerde therapeutische relatie is met de patiënt. Het contact met de voorschrijver geldt als therapeutische relatie.
- Voorschrijvers een lijst van elektronische farmaceutische voorschriften (met hun inhoud) die ze zelf creëerden voor een eigen patiënt en hun status ophalen uit Recip-e.
Onder voorschrijvers verstaan we artsen, tandartsen en verloskundigen.
Het is niet mogelijk als arts om elektronische farmaceutische voorschriften op te lijsten of te consulteren die door andere voorschrijvers werden gecreëerd. De inhoud van elektronische voorschriften kan niet meer gewijzigd worden eens de voorschriften door de voorschrijver werden verstuurd naar de Recip-e database[2].
Patiënten kunnen met behulp van een webapp (bv. www.MijnGezondheid.be) of app (bv. MijnGeneesmiddelen) de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘apotheek’ aanpassen en zo bepalen of de inhoud van hun elektronisch farmaceutisch voorschrift geconsulteerd kan worden door alle apotheken, één bepaalde apotheek naar keuze of geen enkele apotheek (waarde van de VISI-vlag respectievelijk op ‘open’, ‘1-apotheek’ of ‘gesloten’). Ook voorschrijvers kunnen – op vraag van de patiënt – de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘apotheek’ aanpassen om het elektronisch voorschrift af te schermen.
Meer info over de VISI-vlag is terug te vinden in de FAQ-database op de website van Recip-e: https://recip-e.be/nl/zorgverlener-voorschrijver.
Patiënten kunnen met behulp van een elektronisch patiëntenkanaal (app of webapp) het voorgeschreven product reserveren bij een apotheek naar keuze. Meer info in de FAQ-database op de website van Recip-e: https://recip-e.be/nl/zorgverlener-voorschrijver.
Wat veranderde er?
Lijst niet-eigen voorschriften van andere voorschrijvers
Vanaf 11 december 2023 kunnen artsen de elektronische farmaceutische voorschriften die ze zelf creëerden en de elektronische farmaceutische voorschriften die door andere voorschrijvers werden opgesteld, ophalen en de inhoud ervan consulteren. Dit geldt voor alle voorschriften gecreëerd na 11 december 2023 en die de status ‘niet afgeleverd’ (‘not delivered’) of ‘in verwerking’ (‘in process’) hebben. Voorschriften gecreëerd voor 11 december 2023 zullen dus niet opgenomen worden in het overzicht.
Voorschriften van tandartsen zullen ook zichtbaar zijn van zodra alle softwarepakketten de technische aanpassing hebben geïmplementeerd (verwacht begin januari 2024). De voorschriften van vroedvrouwen zullen later (tweede helft van 2024) zichtbaar zijn omdat meer dan 85 % via de PARIS-toepassing wordt aangemaakt.
Lijst eigen voorschriften
De eigen gecreëerde voorschriften met status ‘niet afgeleverd’ en ‘in verwerking’ zullen ook met hun inhoud getoond worden. De andere eigen voorschriften zullen zonder inhoud getoond worden via een software buiten het eigen EMD van de arts.
Zichtbaarheid tussen voorschrijvers (VISI-vlag ‘voorschrijver’)
Naast de bestaande zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘apotheek’ (tussen apotheek en patiënt) wordt een nieuwe zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ (tussen voorschrijvers, op vraag van de patiënt) geïntroduceerd. Met die zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ kunnen patiënten bepalen welke voorschrijvers hun elektronische voorschriften kunnen consulteren. De zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ kan zowel door de voorschrijver[3] (op vraag van de patiënt; voor eigen voorschriften) als door de patiënt worden aangepast.
Voor de eigen voorschriften is het ook mogelijk om de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ aan te passen voor een voorschrift dat werd gecreëerd voor 11 december 2023. De zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ staat voor deze voorschriften standaard op ‘gesloten’.
In een eerste fase zal de nieuwe functionaliteit uitgerold worden voor artsen. In een latere fase komen de andere voorschrijvers aan bod. De bestaande functionaliteiten zoals de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘apotheek’ en het reserveren van een elektronisch voorschrijft bij de apotheek door patiënten veranderen niet.
Hoe kunnen voorschrijvers de nieuwe functie gebruiken?
Met de nieuwe functionaliteit kan een arts het overzicht van de elektronische farmaceutische voorschriften van een patiënt opvragen, indien de patiënt dit volledig (of gedeeltelijk) toelaat (zie verder onder ‘zichtbaarheid’). De verschillende softwareleveranciers zullen de nieuwe functionaliteit integreren in hun softwarepakketten voor voorschrijvers, in eerste instantie bij artsensoftware. Om de nieuwe functie te gebruiken dienen artsen een update uit te voeren van hun software, indien deze niet centraal wordt geleverd. Die update wordt voorzien door de softwareleverancier.
Bij het gebruik van de nieuwe functie krijgen artsen de kans om via een eenvoudige handeling alle voorschriften voor een patiënt (waarmee ze een therapeutische relatie hebben en die de geïnformeerde toestemming voor gegevensdeling heeft gegeven) op te lijsten en te consulteren. De consulterende arts kan de naam van de voorschrijver zien, op voorwaarde dat het voorschrift niet is gemarkeerd als ‘gesloten’ (of ‘GMD-houder’ als de consulterende arts niet de GMD-houder is). Als de zichtbaarheid (aangeduid met de VISI-vlag) tussen voorschrijvers op ‘gesloten’ staat (of ‘GMD-houder’ als de consulterende arts niet de GMD-houder is), zal de software aangeven dat het overzicht van voorschriften niet compleet is.
De lay-out en specifieke werkwijze is echter verschillend per softwarepakket. Meer informatie en specifieke instructies worden aangeleverd door de softwareleveranciers.
Wat zijn de mogelijkheden van de nieuwe functionaliteit?
Voorschrijvers
Artsen die elektronische voorschriften van andere voorschrijvers (artsen, tandartsen en verloskundigen) willen consulteren, kunnen:
- De lijst van elektronische voorschriften ophalen en de status ervan;
- Indien er een geïnformeerde toestemming voor gegevensdeling én een centrale therapeutische relatie aanwezig is;
- Voor elektronische voorschriften met status ‘niet afgeleverd’ (‘not delivered’) en ‘in verwerking’ (‘in process’);
- De inhoud van een elektronisch voorschrift van een andere voorschrijver consulteren;
- Indien er een geïnformeerde toestemming voor gegevensdeling én een centrale therapeutische relatie aanwezig is;
- Voor elektronische voorschriften met status ‘niet afgeleverd’ (‘not delivered’) en ‘in verwerking’ (‘in process’);
- Indien een elektronisch voorschrift niet aanwezig is omwille van privacy (zichtbaarheid (VISI-vlag) op ‘gesloten’ of op ‘GMD-houder’) zal de artsensoftware normaal een melding tonen waarin staat dat niet alle voorschriften getoond worden.
De artsen kunnen niet:
- De zichtbaarheid ‘voorschrijver’ van de elektronische voorschriften opgemaakt door andere voorschrijvers aanpassen;
- Elektronische voorschriften opgemaakt door andere voorschrijvers verwijderen.
Patiënten
Patiënten die hun voorschriften consulteren, kunnen:
- Elektronische voorschriften privé maken (verbergen) voor voorschrijvers of beperkt zichtbaar maken via een nieuwe zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’.
De functies die ze eerder al konden gebruiken, blijven bestaan:
- Hun elektronische voorschriften en de status en inhoud ervan consulteren via de gekende patiëntenkanalen (bv. www.mijngezondheid.be of de app Mijn Geneesmiddelen);
- Hun elektronische voorschriften verwijderen;
- Hun elektronisch voorschrift koppelen aan een reservatie bij een apotheek naar keuze.
De bestaande zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘apotheek’ waarmee patiënten (of voorschrijvers in opdracht van hun patiënt) de zichtbaarheid van een elektronisch farmaceutisch voorschrift voor de apotheek kunnen aanpassen, blijft ongewijzigd.
Algemeen geldt dat de inhoud van de voorschriften niet meer gewijzigd kunnen worden eens ze werden verstuurd naar de Recip-e database.
Zichtbaarheid (VISI-vlag, privacy) ‘voorschrijver’
Met deze nieuwe functionaliteit wordt een nieuw type zichtbaarheid (VISI-vlag) geïntroduceerd: de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’. Hiermee hebben patiënten en voorschrijvers de mogelijkheid de zichtbaarheid van elektronische voorschriften aan te passen voor voorschrijvers.
Volgende opties zijn mogelijk voor de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’:
- ‘Gesloten:’ het elektronisch voorschrift is enkel zichtbaar voor de voorschrijver die het voorschrift creëerde;
- ‘GMD-houder’: het elektronisch voorschrift is enkel zichtbaar voor de voorschrijver die het voorschrift creëerde, en de GMD-houdende huisarts en gedeeld GMD-houder;
- ‘Open’: het elektronisch voorschrift is zichtbaar voor de voorschrijver die het voorschrift creëerde en alle andere artsen.
Voor alle voorschriften die gecreëerd worden vanaf 11 december 2023 staat de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ standaard op ‘open’. Dit betekent dat het elektronisch voorschrift zichtbaar is voor de voorschrijver die het voorschrift creëerde en alle andere artsen. Voorschriften die voor 11 december 2023 werden gecreëerd kregen de status ‘gesloten’, d.w.z. het elektronisch voorschrift is enkel zichtbaar voor de voorschrijver die het voorschrift creëerde. De zichtbaarheid van deze voorschriften blijft ook vanaf 11 december 2023 ‘gesloten’, en kan worden aangepast.
Patiënten kunnen de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ enkel aanpassen via de webapplicatie mijngezondheid.be (vanaf 13 december 2023), niet via de mobiele applicatie. Ook kunnen ze de voorschrijver die het voorschrift creëerde, vragen de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ aan te passen (vanaf 11 december 2023).
Wanneer een patiënt voorschriften verbergt voor andere voorschrijvers, krijgen die artsen via hun software de melding dat er verborgen voorschriften zijn. Deze voorschriften blijven echter afgeschermd en zijn niet zichtbaar.
Op dit moment bestaat er reeds de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘apotheek’ die patiënten of voorschrijvers op vraag van de patiënt toelaat de zichtbaarheid van een elektronisch farmaceutisch voorschrift voor de apotheek aan te passen. Deze functie blijft ongewijzigd.
Voorwaarden
Er zijn enkele voorwaarden om als arts niet-eigen voorschriften te kunnen consulteren:
- Patiënten moeten een geïnformeerde toestemming tot gegevensdeling hebben gegeven (zoals goedgekeurd door de afdeling gezondheid van het Sectoraal comité van de sociale zekerheid en van de gezondheid bij beraadslaging nr. 12/047 van 19 juni 2012)[4]. Patiënten kunnen de toestemming aanpassen via www.mijngezondheid.be.
- Artsen die elektronische voorschriften opgemaakt door een andere voorschrijver willen consulteren moeten een centraal geregistreerde therapeutische relatie hebben met de patiënt (geen exclusie), of deze aanmaken (via het inlezen van de eID van de patiënt). Voor ziekenhuisartsen die via de ziekenhuissoftware werken, gebeurt dit via een Circle-Of-Trust via het ziekenhuis;
- Patiënten (of voorschrijvers op vraag van de patiënt) hebben het delen van elektronische voorschriften met de arts die voorschriften wenst te consulteren, toegestaan via de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ (status zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ op ‘open’, niet op ‘gesloten of ‘GMD-houder’).
Hoe werkt de nieuwe functie in de praktijk?
In praktijk zijn er dus verschillende scenario’s mogelijk, afhankelijk van welke voorschrijver de voorschriften opstelde, welke arts ze wil consulteren en wat de status van de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ is. Verschillende voorbeeldscenario’s met een (generieke) weergave van de artsensoftware, worden hieronder weergegeven.
De consulterende arts kan de naam van de voorschrijver zien, op voorwaarde dat het voorschrift niet is gemarkeerd als ‘gesloten’ (of ‘GMD-houder’ als de consulterende arts niet de GMD-houder is). Als de zichtbaarheid (aangeduid met de VISI-vlag) tussen voorschrijvers op ‘gesloten’ staat (of ‘GMD-houder’ als de consulterende arts niet de GMD-houder is), zal de software aangeven dat het overzicht van voorschriften niet compleet is.
Het moet opgemerkt worden dat de lay-out en specifieke manier van werken voor het consulteren van de voorschriften verschillend is per softwarepakket. Meer informatie en specifieke instructies worden aangeleverd door de softwareleveranciers.
SCENARIO 1
Resultaat:
- Elke arts kan een lijst maken van alle voorschriften van de patiënt.
- Elke arts kan alle voorschriften van de patiënt consulteren.
- Voorschrijvers kunnen enkel voorschriften die ze zelf creëerden verwijderen.
- Voorschrijvers kunnen – op vraag van de patiënt – de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ van de voorschriften die ze zelf creëerden aanpassen.
SCENARIO 2
Resultaat:
- Dr. A Janssens: kan alle voorschriften oplijsten en consulteren.
- Dr. M Peeters: kan alle voorschriften oplijsten en consulteren.
- Dr. Q. Dupont: kan alle voorschriften oplijsten en consulteren.
- Dr. F. Verfaillie: kan voorschriften 2 t.e.m. 4 oplijsten en consulteren.
- Voorschrijvers kunnen enkel voorschriften die ze zelf creëerden verwijderen.
- Voorschrijvers kunnen – op vraag van de patiënt – de zichtbaarheid (VISI-vlag) van de voorschriften die ze zelf creëerden aanpassen.
SCENARIO 3
Resultaat:
- Dr. A Janssens: kan eigen voorschriften, voorschrift 2 en voorschrift 4 oplijsten en consulteren.
- Dr. M Peeters: kan eigen voorschriften en voorschrift 4 oplijsten en consulteren.
- Dr. Q. Dupont: kan eigen voorschriften, voorschrift 2 en voorschrift 4 oplijsten en consulteren.
- Dr. F. Verfaillie: kan eigen voorschriften en voorschrift 2 oplijsten en consulteren.
- Voorschrijvers kunnen enkel voorschriften die ze zelf creëerden verwijderen.
- Voorschrijvers kunnen – op vraag van de patiënt – de zichtbaarheid (VISI-vlag) van de voorschriften die ze zelf creëerden aanpassen.
Aandachtspunt: artsen-specialisten werkzaam in een ziekenhuis en privé-praktijk
Artsen-specialisten die patiënten behandelen in zowel het ziekenhuis waaraan ze verbonden zijn als in een privé-kabinet dienen extra aandachtig te zijn voor de status van de VISI-vlag ‘voorschrijver’.
In het ziekenhuis valt de therapeutische relatie tussen arts-specialist en patiënt onder de Circle-of-Trust van het ziekenhuis. In het eigen kabinet registreert de arts-specialist de therapeutische relatie met de patiënt op een individuele basis.
Ondanks het dus dezelfde arts-specialist betreft, aanziet het Recip-e-systeem de arts-specialist als twee afzonderlijke voorschrijvers, met elk een eigen therapeutische relatie met de patiënt. Een aanpassing aan de software wordt voorzien in de toekomst.
Wanneer een arts-specialist voor een patiënt elektronische voorschriften aanmaakt in het ziekenhuis en die voorschriften wil consulteren in het eigen kabinet (of vice versa), moet de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ de status ‘open’ hebben (d.w.z. het elektronisch voorschrift is zichtbaar voor de voorschrijver die het voorschrift creëerde en alle andere artsen).
Indien dit niet het geval is, is het voorschrift door de arts-specialist enkel te consulteren op de plek waar het werd aangemaakt, namelijk het ziekenhuis of de eigen praktijk.
Hoe zit het met de toegang bij ProGezondheid?
De consulterende arts kan de lijst van voorschriften van een patiënt opvragen via deze weg (naast het medicatieschema). Elke arts heeft dus op die manier toegang. Dit kan vooral nuttig zijn wanneer een arts geen toegang heeft via de eigen software, bv. op verplaatsing.
Beperkingen – in de eerste maanden na de beschikbaarheid van deze nieuwe functie
De nieuwe functie werkt voor alle voorschriften opgemaakt vanaf 11 december 2023 en die de status ‘niet afgeleverd’ (‘not delivered’) of ‘in verwerking’ (‘in process’) hebben. Het valt dus te verwachten dat er pas na enkele maanden een completer beeld is van de voorschriften.
Beperkingen – geen historische voorschriften (die reeds uitgevoerd werden, vervallen zijn, …)
- Het is niet mogelijk om met de nieuwe functionaliteit historieken van opgemaakte voorschriften op te vragen. De nieuwe functionaliteit is enkel beschikbaar voor elektronische farmaceutische voorschriften die na de implementatiedatum worden gecreëerd (d.w.z. vanaf 11 december 2023). Voorschriften die dus werden opgemaakt voor de implementatiedatum kunnen niet door andere artsen worden geconsulteerd, tenzij de arts de zichtbaarheid (VISI-vlag) op vraag van de patiënt aanpast. Bovendien worden voorschriften met de status ‘afgeleverd’ (delivered), ‘gearchiveerd’ (‘archived’), ‘vervallen’ (‘expired’) en ‘verwijderd’ (‘revoked’) niet opgenomen in het overzicht.
- De consulterende arts kan de zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘voorschrijver’ niet aanpassen, noch het voorschrift verwijderen of annuleren.
- Er is geen break-the-glass procedure voorzien.
- In een eerste fase is de nieuwe consultatiefunctionaliteit enkel voorzien voor artsen (huisartsen en artsen-specialisten). Zij zullen voorschriften van zowel artsen, tandartsen als verloskundigen kunnen bekijken. De functionaliteit wordt in een latere fase uitgerold voor de andere voorschrijver, nl. tandartsen en verloskundigen.
Waarom deze nieuwe functionaliteit?
Patiënten hebben doorgaans een therapeutische relatie met meerdere voorschrijvers (arts(en), tandarts, vroedvrouw). Die verschillende voorschrijvers hebben vandaag geen informatie over de voorschriften opgemaakt door de andere voorschrijvers[5], m.a.w. over de zorg die andere voorschrijvers hebben voorzien. Wanneer een voorschrijver een farmaceutisch voorschrift opmaakt, is het dus van belang dat die de zorg kan afstemmen op de zorg die reeds door anderen werd voorgeschreven.
Op basis van ontvangen business cases ontwikkelde Recip-e een nieuwe functie waarbij voorschrijvers – in een eerste fase enkel artsen – niet-eigen voorschriften kunnen consulteren. De voorschrijver beschikt vandaag al over heel wat informatie, maar die is vaak niet gestructureerd. Daardoor is het moeilijk bepaalde informatie op te zoeken. Met betrekking tot geneesmiddelen is het belangrijk om ook op die manier de therapietrouw van de patiënt te kunnen inschatten. Deze nieuwe functionaliteit zal daarnaast ook kunnen bijdragen aan het verminderen van de overconsumptie.
We moeten echter benadrukken dat deze oplossing voorzien wordt in afwachting van de beschikbaarheid van een volledig en correct gedeeld medicatieschema.
Aandachtspunten en aanbevelingen voor voorschrijvers – gegevensdeling door patiënten
Voorschrijvers kunnen patiënten begeleiden met betrekking tot de algemene geïnformeerde toestemming voor gegevensdeling. Veel patiënten lijken niet (meer) te weten wat die toestemming inhoudt en of ze ooit de toestemming (digitaal) ondertekenden.
Verder moeten patiënten goed geïnformeerd worden over de impact wanneer zij de zichtbaarheid van een voorschrift aanpassen via de VISI-vlaggen. Voor een goede opvolging van hun gezondheidstoestand is het immers van belang dat patiënten gezondheidsgegevens met zoveel mogelijk zorgverleners delen.
Vragen van patiënten?
Patiënten die vragen hebben over de nieuwe functie kan je doorverwijzen naar de website van Recip-e: www.recip-e.be.
[1] Voor tandartsen en vroedvrouwen zullen enkel voorschriften van andere voorschrijvers consulteerbaar zijn binnen de eigen beroepsgroep.
[2] De zichtbaarheid (VISI-vlag) ‘apotheek’ kan – op vraag van de patiënt – wel nog aangepast worden voor voorschriften die de status ‘niet afgeleverd’ (‘not delivered’) hebben.
[3] Ook voorschriften van tandartsen (indien de technische aanpassing in hun software reeds gebeurde). De voorschriften van vroedvrouwen zullen later (tweede helft van 2024) zichtbaar zijn omdat meer dan 85 % via de PARIS-toepassing wordt aangemaakt.
[4] Nu de Kamer Sociale Zekerheid en Gezondheid van het Informatieveiligheidscomité genaamd.
[5] Behalve indien een volledig medicatieschema aanwezig is en/ of de info aanwezig zou zijn in de SumEHR.
